Sosyokültürel Faktörler ve Reklam İlişkisi

SOSYOKÜLTÜREL ETKENLER VE REKLAM İLİŞKİSİ

Sosyokültürel etkenler tüketici davranışları üzerinde oldukça etkilidir. Sosyokültürel etkenleri şu şekilde özetleyebiliriz. 

• Kültür 
• Aile 
• Sosyal sınıf
• Danışma grupları

Kültür ve Alt Kültür

Bir toplumun duygu, düşünce ve yargı birliğini sağlayan değerler o toplumun kültürünü oluşturur. Gelenek, görenek, düşünce ve sanat değerleri gibi toplumun tüm değerleri kültürün içerisindedir. Bir toplumun kültürünü, onu başka toplumlardan ayıran karakteristik özelliklerin tamamı olarak tanımlayabiliriz. 

Kültürün karakteristik özelliklerini şöyle özetleyebiliriz: 

Kültür,

• Fonksiyoneldir.
• Toplumsaldır. 
• Değer yüklüdür.
• Öğrenilir.
• Sıkı kuralları vardır.
• Emredicidir. 
• Zamanla oluşur. 
• Değiştirilebilir.

Kültür, reklam ve pazarlama iletişimi çalışmalarında oldukça önemli bir yere sahiptir. Hedef kitleye iletilen mesajın istenen davranış değişikliğine sebep olması için, hedef kitlenin kültürüyle de uyumlu olması gerekir. Dolayısıyla hedef kitleye ait kültürel değerlerin çok iyi bilinmesi gerekir. Özellikle uluslararası pazarlama ve reklam çalışmalarında kültürel farklılıklar göz önünde bulundurulmalıdır.

Alt Kültür

Alt kültürü, kültürün tamamından farklı değer ve davranış kalıplarını paylaşan küçük gruplar olarak tanımlayabiliriz. Başka bir deyişle alt kültür, ulusal sınırlar içinde genel kültürel yapıya göre farklılıklar içeren yaşam tarzları anlamına gelir. Alt kültür şöyle sınıflandırılabilir:

• Etnik köken 
• Coğrafi alan 
• Yaşam şekli 
• İnançlar
• Politik yapı…

Aile

Aile, kişinin doğumundan itibaren, kişiliğinin ve yaşam tarzının belirlenmesinde rol alan önemli bir toplumsal birimdir. Ailenin yaşadığı bölge, ebeveynlerin çalışma hayatı ve konumları, ailenin büyüklüğü, geniş ya da çekirdek aile olması, yaşam biçimleri ve tüketim alışkanlıkları önem taşımaktadır. 

Sosyal Sınıf 

Sosyal sınıfı, toplum içinde aynı değerleri, ilgi alanlarını, yaşam ve davranış tarzını benimsemiş ve göreceli olarak homojen alt birimler olarak tanımlayabiliriz.  Sosyal sınıfların kesin sınırları yoktur,   birey bir sınıftan diğerine geçebilir. Her sosyal sınıfın, üyelerine verdiği bir takım sosyal statüler vardır. 

Sosyal sınıflarda önemli olan unsurlar şunlardır:

• Eğitim 
• Gelir durumu
• Mesleki durum
• Başarı seviyesi

Türkiye’deki sosyal sınıfları şöyle sınıflandırabiliriz; (SES – Sosyoekonomik Statü)

• A grubu 
• B grubu 
• C1 ve C2 grubu 
• D grubu 
• E grubu

Danışma Grupları

Kişinin uygun düşünce ve davranışları için standartları oluşturan inanç, tutum, değer ve normlara sahip olan gruplar danışma grupları olarak kabul edilir. Bu gruplar, 

• Aile ve yakın çevre
• Üyesi olunmayan gruplar ve ünlülerden oluşur.

Psikografik Bölümlendirme

Psikografik bir hedef kitlenin demografisi, hedef kitlenin yaşam biçimleri, tutumları, fikirleri ve ilgileriyle belirlenir. Pazarlama şirketleri ve reklamcılar nüfus örneklerine yönelik psikografik araştırmalarla, nüfusu kendileri ve dünya hakkında benzer inançları olan gruplara ayırırlar. 

Ayrıca, medya yapımcıları hangi grubun hangi kitle ya da kitleleri içerdiğini belirleyebilir ve bunu kitlelere ulaşmak isteyen reklamcılara satarlar. Mesela bir televizyon programı belirli bir psikografik grup profiline uyan kişiler tarafından izleniyor olabilir. Bu kitleye ulaşmak isteyen markalar bu program esnasında yayımlanması için reklam verebilirler. 

Psikografik araştırma yöntemi, ilk olarak 1960’lı ve 70’li yıllarda hedef kitleye yönelik güdüleme ve yığın araştırmaların yetersiz olması sebebiyle ortaya çıkmıştır. Güdüleme araştırması karşılıklı görüşme ve projektif testler uygulanarak gerçekleştirilen kapsamlı bir araştırmadır. Yığın araştırmasıysa büyük ölçekli demografik bir araştırmadır ve büyük kitleler hakkında kısıtlı bilgi sunabilir. Psikografik araştırmaysa, kitleleri yaşam tarzı açısından, tüketim alışkanlıklarını ve ürün tercihlerini göz önünde bulundurarak inceler ve onları farklı gruplara böler. Burada önemli olan, hangi ürünün satın alındığı değil, niye satın alındığıdır. 

Psikografik araştırmalar aşağıdaki şekillerde yapılabilir: 

• Herhangi bir ürünü kullanan bireylerle kullanmayanlar arasında, farklılıklara sebep olan konuları araştıran yaşam tarzı profili belirlenmesi
• Hedef pazarları belirleyip, tüketicileri ürünlerle ilgili olarak ayrıştıran ürün ağırlıklı profil belirlenmesi
• Kişilik özellikleri üzerine kurulu bir araştırma (mesela hangi kişilik özeliklerinin doğaya duyarlılıkla bağdaştığını belirlemeye yönelik)
• Tüketicinin genel tercihlerinin benzerliğinden yola çıkarak onları genel gruplara ayıran genel yaşam tarzı bölümleme araştırması
• Belirli bir ürün grubuna göre yapılan ürün özellikleri araştırmasını içermektedir.